Nuttate de Tarde

Da Uicchipèdie, 'a 'ngeclopedije lìbbere.
Nuttate de Tarde
Scheme de attacche de le aerosilurande
Scheme de attacche de le aerosilurande
Scheme de attacche de le aerosilurande

Date11-12 novemmre 1940
LuécheTarde
Esitevittorie 'nglese
Schieraminde
Cumannande
Effettive
Perdite
2 aerosilurande scuascitate
2 muérte
2 priggioniere
3 nave da battagghie danneggiate, de le quale 1 assaije probbie
1 'ngrociatore danneggiato
59 muérte
600 ferite
Vôsce de battagghie ca stonne sus 'a Uicchipèdie
(EN)

«Taranto, and the night of November 11th - 12th, 1940, should be remembered for ever as having shown once and for all that in the Fleet Air Arm the Navy has its most devastating weapon.»

(ROA–TARA)

«Tarde, e 'a nuttate de l'11-12 novemmre 1940, avessera essere arrecurdate pe sembre, pe avè demostrate 'na vote pe tutte cumme 'a Marine ave jndr'à flotte aerée l'arma soje cchiù devestande.»

(Ammiraglie Andrew Cunningham)

Cu nuttate de Tarde ce se referisce a 'nu attacche aerée d'a seconda uerre mundiale ca ave successe jndr'à nuttate 'mbrà l'11 e 'u 12 novemmre 1940.

Jndr'à quedda date 'a flotte navale d'a Reggia Marine Tagliane, ca s'acchiave jndr'à 'u Puèrte de Tarde, avìe grave danne pe colpe de 'nu bombardamende forte forte a opere d'a flotte aerée d'a Royal Navy brittanneche.

Premesse[cangecange 'a sorgende]

'A base navale de Tarde, accussì cumme tutte le base navale tagliane, ere attrezzate a cumme se deve pa reparazione de le aunità scuasciate, grazie soprattutte a 'a disponibbilità de granne bacine de carenagge, e a 'a presenze jndr'à l'arsenale sue de tutte le pezze de recambie pe le macchinarie e le arme.

Comungue se rescondravane grave carenze pe tutte quidde ca riguardave 'a protezzione condraerée e 'a protezzione andisiluramende de le nave jndr'à 'u puérte: le battarie condraerée erane combletamende insufficiende sie cumme numere ca cumme calibro, e a quiste se avere aggiungere 'a scarsa protezzione de notte avute da 'u fatte ca non ge stavane radar, e quinde 'a rivelazione de evenduale aerée ostile ca se avvicinavane ere affidate a de le proietture vicchie de portata scarse, guidate da aerofone ca resalivane a 'a prima uerre mundiale.

Pe quanne arreuarde 'a protezzione andisilure, queste ere affidate a le rezze ande-silure, pure lore erane picche assaije pe colpe d'a scarsità de le materie prime ca ere 'nu gruésse probbleme de l'industrie tagliane: se facevane infatte 3 600 metre de rezze a 'u mese, da distribbuì jndr'à tutte le base militare tagliane, e de le 2 800 metre commissionate pa protezzione de le nave ormeggiate jndr'à 'u Mare Granne sulamende 'nu picche cchiù d'a metà avere arrevate a destinazione e, assaije de chiste non g'averene state angore stennute.

Scenarie[cangecange 'a sorgende]

Jndr'à l'aguste d'u 1940, trasérene in servizie doje aunità nove da battagghie d'a Reggia Marine: le nave da battagghie granne granne Vittorio Veneto e Littorio.

Chiste erane longhe 238 metre, putevane sviluppà 'na velocità massime de 30 node e tenévane 'nu dislocamende de 41 300 t standàrd. 'U pese comblessive d'a corazzatture sulamende ere de 13 600 t. L'armamende ere fatte da nove cannune da 381/50 mm mi se sus a ttre torre trinate, da 12 cannune da 152/55 mm e da 12 cannune da 90/50 mm. Stavane pure 4 cannune da 120/40 mm pu tire illuminande, 20 mitragliere andiaerée da 37/54 mm e 30 da 20/65 mm.

Doje mise cchiù tarde le truppe tagliane traserene jndr'à l'Epire, jndr'à l'ambite d'a Uerre Greche-Tagliane, costringenne 'a Granne Bretagne a 'mbegnarse militarmende a 'u fianghe d'a Grecie, sie pe evità ca le tagliane spicciassere pe condrollà 'u mare Eggée, mettenne accussìe in pericole 'a securezze de Alessandrie d'Eggitte, sie pe scoraggià 'a Turchie da 'u trasè jndr'à 'u conflitte cumme alleate de l'Asse.

Stu fatte purtò 'n'aumende forte assaije d'u numere de convoglie maritteme brittanece ca partivane da l'Eggitte, pe conzendìe 'nu sembre crescende refornimende de materiale de uerre a le porte grecie e a l'isole de Malte, roccaforte britanneche strateggeche 'mbrà 'a Sicilie e 'a Tunisie, vecine 'a quale passavane le convoglie marittime tagliane ca averena scè in Libbie. 'A vicinanze de Tarde a ste manovre preoccupò assaije probbie l'ammiraglie brittanneche, purcé le nave tagliane ca facevane base putevane raggiungere e scuascià jndr'à 'nu mode facile-facile le convoglie maritteme brittannece in navigazzione.

L'operazzione Judgement[cangecange 'a sorgende]

'A Royal Navy, rappresendate da 'u Cumandande in Cape d'a Mediterranean Fleet, ammiraglie Andrew Cunningham, decedìe allore de allestìe 'n'operazzione pe affunnà o danneggià le aunità navale tagliàne ca se acchiavane jndr'à base de Tarde, perfezzionanne 'nu piane de attacche de notte cu aerosilurande studiate ggià jndr'à 'u 1935 da l'ammiraglie Lumley Lyster, a l'epoche d'a uerre de Etiopie. 'U piane ere assaije rischiose e cundave assaije sus a 'u fattore sorprese, purcé le portaerée da le quale avessere decollate le aerée pe ffà 'a missione s'averena carrescià ninde ninde a 130 migghie d'a coste tagliane, cu 'u rischie de essere scuperte da 'u nemiche. Pò s'avera illuminà 'a rade ausanne l'aijute de aerée bengalire, mendre le aereosilurande avessere dovute vulà a pele d'acque, pe zumbà le batterie condraerée e pe no ffà chiandà le silure jndr'à mote d'u funnale vasce. Pure cu tutte ste accorgimende, ce le nave tagliàne avessere stennute le cortine fumoggene l'azione avessere fallite secure secure.

File:Nave Littorio equipaggio.jpg
Nave Littorio cu l'equipagge schierate

'U pomerigge d'u 6 novemmre 1940 l'operazzione accumenzò: le nave da battagghie Malaya, Ramillies, Valiant e Warspite, 'a portaeréeIllustrious, le 'ngrociature Gloucester e York e 13 cacciatorpediniere parterene da Alessandrie d'Eggitte dirette verse Malte, addò stave parcheggiate 'a portaerée Eagle.

Aerosilurande Fairey Swordfish in vole
Nave Conde de Cavour 'nu picche affunnate

'U 8 novvemre, allarmate da ste manovre jndr'à 'u Mare Mediterranée, 'u Comande supreme d'a Marine Tagliàne mannò aunità cacciatorpediniere, torpediniere e sommerggibbile de pattugghie jndr'à 'u canale de Sicilie, invece jndr'à base de Tarde avenìe fatte congendrà 'u gruésse d'a forze navale tagliàne.

Le nave brittanneche raggiungerene Malte jndr'à sciurnate d'u 10 novemmre, e 'u sciurne apprisse 'a portaerée Illustrious accumenzò a scè verse 'u punde stabbilite pu lange de le aerée verse Tarde. 'A portaerée Eagle non ge puté 'nvece salpà pe colpe de 'n'avarìe a 'u motore: stu 'ngonveniende dimezzò praticamende 'u numere de aerée disponibbile, ma non ge costrengìe a spustà nnande l'ingursione.

Le recognizziune de le aerée brittannece sus a Tarde se allungarene 'nzigne 'a sere de l'11 novemmre, quanne 'a Royal Navy avere sapute ca jndr'à le doje rade d'u puérte de Tarde se averene accucchiate le nave da battagghie Andrea Doria, Caio Duilio, Conde de Cavour, Giulio Cesare, Littorio e Vittorio Veneto, le 'ngrociature pesande Bolzano, Fiume, Gorizia, Pola, Trento, Trieste e Zara, le doje 'ngrociature leggere Luigge de Savoie Duche de le Abbruzze e Gesèppe Garibaldi e 'nu sacche de cacciatorpediniere. Pe cità 'n'espressione de l'ammiraglie Andrew Cunningham: «Tutte le faggiane stavane jndr'à 'u nide».

Pe defennere 'u puérte averene state previste 87 ballune de sbarramende, ma le condiziune cattive d'u clime de le sciurne apprime ne averene strazzate 60 e non ge s'averene putute angore cangià purcé mangave l'idroggene.

Le aunità navale stavane prutette da rezze parasilure, ma de le 8.600 metre ca servivane pe 'na difese efficace, avérene state mise sulamende 4 200 metre. Ste rezze erane 'u stesse stennute pe 10 metre sulamende sotte a 'u levélle d'u mare, lassanne cioé 'nu spazie senze protezzione 'mbrà le rezze e 'u funnale. L'ammiraglie de squadre Inigo Campioni avere pure richieste ca le rezze parasilure avenessere sistemate a 'na distanze da le nave sue tale da puté salpà veloce veloce, senze apprime ca s'averena luà le protezziune.

L'attacche a 'a base de Tarde avére state programmate pu 21 ottommre, in onore de l'anniversarie d'a battagghie de Trafalgar, ma pe probbleme tecnice a borde de l'Illustrious l'attacche avenìe spustate nnande a l'11 novemmre.

File:Base Navale Taranto proiettore.jpg
Proiettore d'a Marine

A le ore 20:30 da 'a portaerée Illustrious accumenzarene le operazziune de decolle d'a prime ondate de aerée ca averena scé a Tarde.

File:Nave Littorio Taranto.jpg
Nave Littorio danneggiate assaije probbie
File:Caio Duilio riparazione.jpg
Nave Caio Duilie danneggiata assaije probbie

Arrevate a l'obbiettive quacche minute apprime de le ore 23:00, avenèrene accolte da 'nu fuéche de sbarramende putende probbie. Doje bengaliere accumenzarene a langià le bengale sus 'a sponde oriendale d'u Mare Granne pe illuminà le profile de le bersaglie, mendre seie aerosilurande Fairey Swordfish accumenzarene a scennere a quote de siluramende. 'Nu prime aerée, ca avenìe pò abbattute, sgangiò 'nu selure condre 'a Conde de Cavour, sbunnanne 'a fiangate sinistre, otre e ddoje appundarene condre a l'Andrea Doria, senze però ca l'averene pigghiate.

Condemboraneamende quattre aerosilurande, armate cu bombe, danneggiarene le cacciatorpediniere Libeccio e Pessagno, bumbardarene le deposite de carburande e scuasciarene doje idrovolande.

A le 23:15 doje aerosilurande attaccarene condemboraneamende 'a Littorie, colpennele sie a dritte ca a sinistre, invece l'urteme Swordfish sgangiò inutilmende 'nu silure condre 'a Vittorio Venete.

A le 23:20 le aerée d'a prime ondate se ritirarene, ma a le 23:30 arrevarene le aerée d'a seconda ondate. Pure ca stave 'u fuéche de sbarramende, 'nu prime Swordfish sgangiò 'nu silure condre 'a Caio Duilie pigghiannela a dritte, mendre doje aerosilurande culpirene 'a Littorie. 'N'otre aerée pundò 'a Vittorio Venete ca pure sta vote avenìe resparmiate, mendre 'nu seconde Swordfish avenìe scettate 'nderre jndr'à 'u tendative de attaccà 'a Gorizia.

Infine 'n'urteme attacche danneggiò seriamende 'u 'ngrociatore Trende. Le urteme aerée se retirarene a le 0:30 d'u 12 novemmre: l'attacche condre a Tarde avere spicciate. Jndr'à 90 minute le aerosilurande d'a Royal Navy averene fatte 'nu sbuénne de danne, purcé metà de le nave da battagghie tagliàne avèrene state mise fore combattimende. 'U bilange avérene state de 58 muérte, 32 de le quale sus 'a Littorie, e 581 ferite, seie nave da uerre danneggiate (3 corazzate - 'a Cavour jndr'à 'nu mode accussì grave ca non ge repigghiò cchiù servizie - 1 'ngrociatore e 2 cacciatorpediniere), e 'nu sacche de danne a le 'nstallazziune de terre. Stritte stritte, pe mutive de nature militare, 'u bollettine de uerre d'u Comande Supreme nº 158 d'u 12 novemmre 1940:

(IT)

«Nelle prime ore della notte sul 12, aerei nemici hanno attaccato la base navale di Taranto. La difesa contraerea della piazza e delle navi alla fonda ha reagito vigorosamente. Solo un'unità è stata in modo grave colpita. Nessuna Vittima»

(ROA–TARA)

«Jndr'à le prime ore d'a nuttate d'u 12, aerée nemice onne attaccate 'a base navale de Tarde. 'A difese condraerée d'a chiazze e de le nave a 'a fonne ave reaggite forte forte. Sulamende 'n'aunità ha state culpite brutte probbie. Nisciune muérte»

(Bollettine de uerre d'u Comande Supreme nº 158 d'u 12 novemmre 1940)

'U resultate de l'ingursione demustrò soprattutte 'na cose, quande ere sbagliate 'a convinzione seconne 'a quale le aerosilurande non g'avessere putute culpì le nave a 'u 'nderne de le base, pu fatte ca stavane le funnale vasce, ma soprattutte signò 'nu punde de svolte jndr'à le strateggie d'a uerre sus a 'u mare, affidanne a l'aviazzione e quinde a le portaerée 'nu ruole funnamendale jndr'à le uerre future. A Tarde scìe pure l'addette militare ca stave jndr'à l'ambassciate giapponese a Rome cu 'u 'ngareche de pigghià 'nu sbuénne de 'mbormaziune sus a 'u raid purcé pure lore ste pruggettavane 'n'attacche uguale uguale condre a le State Aunìte d'Americhe sus a 'u puérte de Pearl Harbour pe l'anne sc'avene.

'A 'ngursione jndr'à 'u strette de Otrande[cangecange 'a sorgende]

Pe approfondimende, 'ndruche 'a vôsce Battagghie d'u Canale de Otrande (1940).

Condemboraneamende a l'attacche de Tarde, 'a sere de l'11 novemmre, atturne a le ore 18:00, 'nu picche de 'ngrociature e cacciatorpediniere 'nglise se staccarene da 'a flotte prengepàle pe scé verse 'u Canale d'Otrande, addò s'avere 'ndercettà 'u traffeche tagliàne verse l'Albanie.

'A formazzione brittanneche, fatte da le 'ngrociature leggere Orion, Ajax, Sydney cu 'a scorte de le cacciatorpediniere d'a Classe Tribal Nubian e Mohawk, 'ndercettò 'nu convoglie dirette a Valone, fatte da le piroscafe Andonije Locatelli, Premuda, Capo Vado e Catalani, scortate da 'a torpediniera vecchie Fabrizi e da 'u 'ngrociatore ausigliarie RAMB III.

L'azzione avìe luéche a le ore 01:05 d'u 12 novemmre, quanne 'a formazzione 'nglese, apprisse ca avere acchiate 'u convoglie tagliàne, affunnò tutte le piroscafe nonostande l'eroiche difese fatte da 'a torpediniere Fabrizi, danneggiate assaije probbie, mendre 'u 'ngrociatore RAMB III, apprisse 'nu scambie de artiglierìe de l'inizie, se ne scìe sarvannese jndr'à 'u Puérte de Brinnese. Jndr'à 'u scondre murérene 36 marenare tagliàne, 42 avenérene ferite, invece 140 marenare avenérene sarvate da le torpediniere Curtatone e Solferino. 'U cumannande d'a torpediniere Fabrizi, tenende de vascelle Giuanne Barbini aven^e decorate cu 'a medaglie d'ore a a 'u valore militare.[1]

Effette[cangecange 'a sorgende]

L'effette prengepàle avere state quidde ca 'a flotte d'a marine tagliàne ca rumanìe avenìe spustate a Napule. Comungue, nonostande 'u colpe tuéste tuéste, 'a Marine tagliàne non g'avenìe sconfitte combletamende e 'u facìe vedè jndr'à battagghie de Cape Teulade.

Note[cangecange 'a sorgende]

  1. Giuanne BARBINI, su marina.difesa.it, Ministere d'a Difese. URL conzultate l'11 masce 2014 (archivijate da l'url origgenale il 21 giugno 2007).

Bibbliografije[cangecange 'a sorgende]

'Ndruche pure[cangecange 'a sorgende]

Otre pruggette[cangecange 'a sorgende]

Collegaminde fore a Uicchipèdie[cangecange 'a sorgende]