Seconda uerre mundiale

Ce tìne probbleme sus 'a visualizzazzione de le carettere, cazze aqquà.
Da Uicchipèdie, 'a 'ngeclopedije lìbbere.


Pa versione jndr'à 'u dialètte barése de Seconda uerre mundiale, cazze aqquà




Seconda uèrra mundiale
Da mmanghe a destre e da ll'ìrte 'mbasce: meletare d'u Commonwealth ind'ô deserte; crestiáne cenise sepolte vive da surdate giappunise; sommergibbele tedesche duranne 'n'attacche; forze sovieteche duranne 'n'offensive 'mbernale; truppe sovieteche 'n'azione a Berline; aerèe suse a 'na puèrtaeree giappunise se preparane p'u decolle.
Da mmanghe a destre e da ll'ìrte 'mbasce: meletare d'u Commonwealth ind'ô deserte; crestiáne cenise sepolte vive da surdate giappunise; sommergibbele tedesche duranne 'n'attacche; forze sovieteche duranne 'n'offensive 'mbernale; truppe sovieteche 'n'azione a Berline; aerèe suse a 'na puèrtaeree giappunise se preparane p'u decolle.
Da mmanghe a destre e da ll'ìrte 'mbasce: meletare d'u Commonwealth ind'ô deserte; crestiáne cenise sepolte vive da surdate giappunise; sommergibbele tedesche duranne 'n'attacche; forze sovieteche duranne 'n'offensive 'mbernale; truppe sovieteche 'n'azione a Berline; aerèe suse a 'na puèrtaeree giappunise se preparane p'u decolle.

Date1º settèmmre 1939 - 2 settèmmre 1945
LuècheEurope, Mediterranee, Afriche, Medie Oriende, Sud-est Asie, Cine, Atlàndeche, Pacifeche
Casus belli'Mbasione d'a Pulonie
Cumme spicceVittorie alliate
Schieramènde
Cumannande
Muèrte
Totale: 50 miglione
Meletari: 17 miglione
Civile: 33 miglione
Totale: 12 miglione
Meletari: 8 miglione
Civile: 4 miglione
Vôsce de uerre ca stonne suse a Uicchipèdie

'A seconna uèrre mundiale jè 'u comblitte ca 'mbrà 'u 1939 e 'u 1945 hé viste ccu sse scondre, da 'na vanna le putènze de l'Asse e da ll'otra le pajèsere alliate. Jè canosciute cumme «mundiale» p'u fatte ca, acussì cumme già avvenute p'a Granne Uèrre, ne parteciparene naziune de totte le continènde e le operazione belleche 'nderessarene 'na granna vanna d'u munne.

Jè accumenzate 'u 1º settèmmre 1939 c'a 'mbasiona d'a Pulonie da parte d'a Germanie; jè spicciate, ind'ô tiatre europèe, l'8 másce 1945 c'a rese tedesche e, ind'ô tiatre asiateche, 'u successive 2 settèmmre c'a rese de lle 'Mbere giappunise nnande a lle bommardamènde atomece de Hiroshima e Nagasaki.

Jè conziderate 'u cchiù granne comblitte armate d'a storie, costate a ll'umanetata sèje anne de chiande, sbunnamènde e massacre pe' 'nu totale de 55 miglione de muèrte. Le popolazione civile se acchijavane, 'mbatte, derettamènde mise jndre ind'ô comblitte a cause dell'ause de arme sembre cchiù putènde e destruttive, assaje spesse senze prubbleme 'nderezzate condre obbiettive no meletare. Ind'ô corse d'a uèrre s'ète conzumate pure 'a traggedie de l'Olocauste mise 'n'atte da le nazziste ind'à lle combronde de le ebrèe, de le etnie Rom e Sinti, de le omosessuale, de le Testimonie de Geova, de le Pulacche e de otre populazione slave.

Quanne 'u comblitte hé spicciate s'ète arrevate a 'nu nuève ordene nundiale funnate suse 'a condrapposizione 'mbrà Statère Aunìte ed Aunìone Sovietieche canosciute cumme "uèrre fridde", mendre l'Europe, rumaste a 'nu cumugghie de macerie, proseguennee l'evoluziona a smerse accumenzate c'u prime comblitte mundiale, hé perse 'na vôte pe' totte 'u proprije cumanne suse a 'u munne.

Prengepále pajèsere ca honne a cche vidé c'a uèrre[cangecange 'a sorgende]

Pe approfondimende, 'ndruche 'a vôsce Liste de pajèsere ca honne a cche vidé c'a seconda uèrre mundiale.

Evènde avenúte apprìme d'a uèrre[cangecange 'a sorgende]

Pe approfondimende, 'ndruche 'a vôsce evènde avenúte apprìme d'a seconda uèrre mundiale ind'à Europe.
Benito Mussolini e Adolf Hitler

Germanie[cangecange 'a sorgende]

'U dure trattamènde avúte nnande 'a sconfitte ind'à prime uèrre mundiale 'mbase a quanne scacchiate da 'u Trattate de Versailles (Dolchstoßlegende), e le prubbleme economeche de nnande, addevendate cchiù grave nnande 'a crise mundiale d'u martedìe gnure, causarene 'nu profunne 'ngazzamènde ind'ô popule tedesche e favorirene 'u spannamènde de le idee nazzionalsocialiste de Adolf Hitler e d'u sue movimènde polìteche. Nnande 'na ascese polìteche veloce veloce, 'u movimènde nazziste pigghie 'u potere ind'à Germanie, pigghianne 'u condrolle totale d'ô State. 'A polìteche estere hitleriane addevende vije vije sembe cchiù aggressive: lassanne da 'na vanne le vingole 'mboste da 'u trattate de Versailles, ind'ô corse de picche anne avene rianemate l'esercite, 'u 7 marze 1936 fù remeletarezzate 'a vanne de confine c'a Frange ('a Renanie), 'u 12 marze 1938 fù spicciate l'annessione dell'Austrie (Anschluss), e c'a Comberenze de Monache, 'u 1º ottommre 1938, l'annessione d'a reggione de le Sudete (Cecoslovacchie) e, 'u 13 marze 1939, quèdde de Boemie e Moravie.

Picche apprìme de l'inizzie d'u comblitte, 'u 23 aguste 1939, 'a Germanie avève stipulate 'nu patte de non aggressione (Patte Molotov-Ribbentrop) cu ll'Aunìone Sovieteche, mendre represendave le pretese territoriale sove suse a 'na vanna d'a Pulonie ('u corridoje de Danziche). 'A Pulonie non ge ascolte quiste pretese e 'a Germanie, 'u 1º settèmmre 1939, 'a 'mbade cu 'na scuse, quidde ca avene chiamate 'ngidente de Gleiwitz.

Itaglie[cangecange 'a sorgende]

Ind'à ll'Itaglie 'u 31 ottommre 1922 ère 'nghianate a 'u guverne Benito Mussolini. Cu quiste crestiàne ha ddà accumenzà 'na polìteche de spannamènde, e 'u 2 ottommre 1935 pigghie vije 'a cambagne d'Etiopie, accumenzate ccu ccrèje 'nu 'mbere coloniale. 'U 9 màsce 1936 avène proclamate le 'Mbere. 'U 7 abbrìle 1939 l'Itaglie 'mbade l'Albanie e doje sciùrne nnande ne ufficializze l'annessione. Pure ce 'a tensiona 'mbrà Itaglie e Germanie criatase a 'u momènde de l'annessione de ll'Austrie, ind'ô màsce 1939 Mussolini scacchie ccu stringe 'u "Patte d'acciaie" c'a Germanie, pe' dichiararse cchiù nnande, quanne accumenze 'u comblitte, no belligerande.

Giappone[cangecange 'a sorgende]

Le 'Mbere giappunise 'mbase 'a Cine ind'ô settèmmre d'u 1931, ausanne 'a messe 'n'scene d'u sabotagge ferroviarije de Mukden cumme preteste p'a 'mbasiona d'a Manciurie. Pure ce 'u guverne giappunise se oppose all'azione, l'esercite ha state capace ccu agisce 'n'maniere 'ndependente e instaure 'nu guverne fandocce, ccrejànne 'nu state scucchiàte: 'u Manciukuò.

Spagne[cangecange 'a sorgende]

'A Spagne de Frangische Franghe scachie ccu adotte 'na linee de no belligeranze ind'à lle combronde d'a Germanie. Nnande 'a sconfitte d'a Frange ind'à sciùgne 1940, 'a Spagne adotte 'na no-belligeranze favorevole ad 'a Germanie (offrenne pe' esembie l'ause de base navale a lle sckife tedesche) fine a 'u retorne ad 'a combleta neutraletata ind'ô 1943, quanne le sorte d'a uèrre parevane assaje sfavorevole all'Asse. Franghe 'mbie crestiàne d'a División Azul (o Divisione Blu, da 'u nome d'u culure d'u partite d'a Falange spagnole, le cui membre jèrene chiamate "camicie blu") ccu combatte suse a 'u fronde oriendàle condre l'Aunìone Sovieteche. Cchiù nnande truppe spagnole affiangarene quèddee statunitense ind'à lìbberazione de le Filippine da l'occupazione giappunise.

Note[cangecange 'a sorgende]

  1. Hannah Arendt, 'A Banaletate d'u male, ed. Feltrinelli, 1964, pag. 182.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Putènze dell'Asse
  3. A l'inizzie 'n'uèrre condre 'a sule Pulonie, da 'u 30 novèmmre 1939 a 'u 13 marze 1940 'n'uèrre c'a Finlandie, da 'u 22 sciúgne 1941 'nzime a lle Alliate condre 'a Germanie e l'Itaglie, da ll'8 a 'u 15 aguste 1945 'n'uèrre condre 'u Giappone
  4. Putènze dell'Asse fine a ll'8 settèmmre 1943, paise conbelligerande cu lle Alliate da quèdde date

Bibbliografije[cangecange 'a sorgende]

  • AA. VV. – Germany and the Second World War, Volume VI: the global war, Oxford press, 1991.
  • Bauer E. – Storia controversa della seconda guerra mondiale, 7 volumi, De Agostini, 1971.
  • Beevor A. – Berlino 1945, Rizzoli, 2002.
  • Beevor A. – Stalingrado, Rizzoli, 1998.
  • Enzo Biagi, La seconda guerra mondiale, vol. I, Fabbri Editori, 1995, (ISBN no disponibbele).
  • Bialer S. – I generali di Stalin, Rizzoli, 2003.
  • Bocca G. – Storia d'Italia nella guerra fascista, Mondadori, 1996.
  • Boffa G. – Storia dell'Unione Sovietica, parte II, Mondadori, 1979.
  • Bullock A. – Hitler e Stalin, vite parallele, Garzanti, 2000.
  • Carell P. – Operazione Barbarossa, Rizzoli, 1966.
  • Carell P. – Terra bruciata, Rizzoli, 1966.
  • Carell P. – Arrivano!, Rizzoli, 1960.
  • Cartier R. – La seconda guerra mondiale, Mondadori, Milano 1995.
  • Cervi M. – Storia della guerra di Grecia, Rizzoli 1986.
  • Churchill W. – La seconda guerra mondiale, 6 volumi, Mondadori, Milano, 1948.
  • Deakin F. W. – La brutale amicizia, Einaudi 1990.
  • D'Este C. – 1943. Lo sbarco in Sicilia, Mondadori, 1988.
  • DeFelice R. – Mussolini il Duce, Einaudi, 1981.
  • DeFelice R. – Mussolini l'alleato, Eianudi, 1990.
  • Deighton L. – La guerra lampo, Longanesi, 1979.
  • Erickson J. – The road to Stalingrad, Cassel, 1975.
  • Erickson J. – The road to Berlin, Cassel, 1983.
  • Glantz D./House J. – When titans clashed, 1995.
  • Hastings M. – Apocalisse tedesca, Mondadori, 2004.
  • Hastings M. – Overlord, Mondadori, 1983.
  • Peter Herde, Pearl Harbor, 1986ª ed., Milano, Rizzoli, ISBN 88-17-33379-4.
  • Hillgruber A. – La distruzione dell'Europa, il Mulino, 1991.
  • Hillgruber A. – La strategia militare di Hitler, Rizzoli, 1986.
  • Hillgruber A. – Storia della seconda guerra mondiale, Laterza, Bari, 1989.
  • Horne A. – Come si perde una battaglia, Mondadori, 1970.
  • Irving D. – La guerra di Hitler, Edizioni Settimo Sigillo, 2001.
  • Jacobsen H.A./Rohwer J. – Le battaglie decisive della Seconda guerra mondiale, Baldini & Castoldi, 1974.
  • Keegan J. – Uomini e battaglie della Seconda guerra mondiale, Rizzoli, 1989.
  • Kershaw I. – Hitler. Vol. 2: 1936-1945., Bompiani, 2001.
  • Knox McG. – Alleati di Hitler, Garzanti, 2000.
  • Liddell Hart B. – Storia militare della seconda guerra mondiale, Mondadori, Milano, 1995.
  • Morris E. – La guerra inutile, Longanesi, 1993.
  • Overy R. – Russia in guerra, il Saggiatore, 1998.
  • Overy R. – La strada della vittoria, il Mulino, 2002.
  • Léonce Peillard, La Battaglia dell'Atlantico, Mondadori, 1992, ISBN 88-04-35906-4.
  • Read A./Fisher D. – La caduta di Berlino, Mondadori, 1995.
  • Romersa L. -I segreti della seconda guerra mondiale, Mursia, ristampa 2011
  • Rochat G. – Le guerre italiane 1935-1943, Einaudi, 2005.
  • Ryan C. – Il giorno più lungo, Rizzoli, 1960.
  • Ryan C. – Quell'ultimo ponte, Mondadori, 1974.
  • Salisbury H. E. – I 900 giorni , il Saggiatore, 2001.
  • Cesare Salmaggi - Alfredo Pallavisini, La seconda guerra mondiale, Mondadori, 1989, ISBN 88-04-39248-7.
  • Scotoni G. – L'Armata Rossa e la disfatta italiana , Edizioni Panorama, 2007.
  • Shirer W. – La caduta della Francia, Einaudi, 1971.
  • Shirer W. – Storia del Terzo Reich, Einaudi, 1990.
  • Carl Smith, Tora, tora, tora - Il giorno del disonore, 2009ª ed., Milano, RBA Italia.
  • Thamer H. U. – Il Terzo Reich, il Mulino, 1993.
  • Weinberg G. L. – Il mondo in armi, UTET, 2007.
  • Werth A. – La Russia in guerra, Mondadori, 1968.
  • Wilmot C. – La lotta per l'Europa, Mondadori, 1953.
  • Ziemke E. – Stalingrad to Berlin: the german defeat in the east, 1971.

'Ndruche pure[cangecange 'a sorgende]

De carattere generale[cangecange 'a sorgende]

Elenghe[cangecange 'a sorgende]

Otre pruggette[cangecange 'a sorgende]

Collegaminde fore a Uicchipèdie[cangecange 'a sorgende]