Seconde uèrre mundiàle: Differenze 'mbrà revisiune
Codeks (parle • condrebbute) |
Codeks (parle • condrebbute) |
||
Linea 69: | Linea 69: | ||
=== Itaglie === |
=== Itaglie === |
||
Ind'à ll'[[Regne d'Itaglie (1861-1946)|Itaglie]] 'u [[31 ottommre]] [[1922]] ère 'nghianate a 'u [[Guverne Mussolini|guverne]] [[Benito Mussolini]]. Cu quiste crestiàne ha ddà accumenzà 'na polìteche de spannamènde, e 'u [[2 ottommre]] [[1935]] pigghie vije 'a [[cambagne d'Etiopie]], accumenzate ccu ccrèje 'nu [[Colonialisme tagliàne|'mbere coloniale]]. 'U [[9 màsce]] [[1936]] avène proclamate le |
Ind'à ll'[[Regne d'Itaglie (1861-1946)|Itaglie]] 'u [[31 ottommre]] [[1922]] ère 'nghianate a 'u [[Guverne Mussolini|guverne]] [[Benito Mussolini]]. Cu quiste crestiàne ha ddà accumenzà 'na polìteche de spannamènde, e 'u [[2 ottommre]] [[1935]] pigghie vije 'a [[cambagne d'Etiopie]], accumenzate ccu ccrèje 'nu [[Colonialisme tagliàne|'mbere coloniale]]. 'U [[9 màsce]] [[1936]] avène proclamate le 'Mbere. 'U [[7 abbrìle]] [[1939]] l'Itaglie 'mbade l'[[Albanie]] e doje sciùrne nnande ne ufficializze l'annessione. Pure ce 'a tensiona 'mbrà Itaglie e Germanie criatase a 'u momènde de l'annessione de ll'[[Austrie]], ind'ô màsce [[1939]] Mussolini scacchie ccu stringe 'u "[[Patte d'acciaie]]" c'a Germanie, pe' dichiararse cchiù nnande, quanne accumenze 'u comblitte, no belligerande. |
||
=== Giappone === |
=== Giappone === |
Versione de 06:27, 18 Mar 2013
Pa versione jndr'à 'u dialètte barése de Seconde uèrre mundiàle, cazze aqquà |
Seconda uèrra mundiale | |||
---|---|---|---|
Da mmanghe a destre e da ll'ìrte 'mbasce: meletare d'u Commonwealth ind'ô deserte; crestiáne cenise sepolte vive da surdate giappunise; sommergibbele tedesche duranne 'n'attacche; forze sovieteche duranne 'n'offensive 'mbernale; truppe sovieteche 'n'azione a Berline; aerèe suse a 'na puèrtaeree giappunise se preparane p'u decolle.
| |||
Date | 1º settèmmre 1939 - 2 settèmmre 1945 | ||
Luèche | Europe, Mediterranee, Afriche, Medie Oriende, Sud-est Asie, Cine, Atlàndeche, Pacifeche | ||
Casus belli | 'Mbasione d'a Pulonie | ||
Cumme spicce | Vittorie alliate
| ||
Schieramènde | |||
Cumannande | |||
Muèrte | |||
| |||
Vôsce de uerre ca stonne suse a Uicchipèdie |
'A seconna uèrre mundiale jè 'u comblitte ca 'mbrà 'u 1939 e 'u 1945 hé viste ccu sse scondre, da 'na vanna le putènze de l'Asse e da ll'otra le pajèsere alliate. Jè canosciute cumme «mundiale» p'u fatte ca, acussì cumme già avvenute p'a Granne Uèrre, ne parteciparene naziune de totte le continènde e le operazione belleche 'nderessarene 'na granna vanna d'u munne.
Jè accumenzate 'u 1º settèmmre 1939 c'a 'mbasiona d'a Pulonie da parte d'a Germanie; jè spicciate, ind'ô tiatre europèe, l'8 másce 1945 c'a rese tedesche e, ind'ô tiatre asiateche, 'u successive 2 settèmmre c'a rese de lle 'Mbere giappunise nnande a lle bommardamènde atomece de Hiroshima e Nagasaki.
Jè conziderate 'u cchiù granne comblitte armate d'a storie, costate a ll'umanetata sèje anne de chiande, sbunnamènde e massacre pe' 'nu totale de 55 miglione de muèrte. Le popolazione civile se acchijavane, 'mbatte, derettamènde mise jndre ind'ô comblitte a cause dell'ause de arme sembre cchiù putènde e destruttive, assaje spesse senze prubbleme 'nderezzate condre obbiettive no meletare. Ind'ô corse d'a uèrre s'ète conzumate pure 'a traggedie de l'Olocauste mise 'n'atte da le nazziste ind'à lle combronde de le ebrèe, de le etnie Rom e Sinti, de le omosessuale, de le Testimonie de Geova, de le Pulacche e de otre populazione slave.
Quanne 'u comblitte hé spicciate s'ète arrevate a 'nu nuève ordene nundiale funnate suse 'a condrapposizione 'mbrà Statère Aunìte ed Aunìone Sovietieche canosciute cumme "uèrre fridde", mendre l'Europe, rumaste a 'nu cumugghie de macerie, proseguennee l'evoluziona a smerse accumenzate c'u prime comblitte mundiale, hé perse 'na vôte pe' totte 'u proprije cumanne suse a 'u munne.
Prengepále pajèsere ca honne a cche vidé c'a uèrre
Pe approfondimende, 'ndruche 'a vôsce Liste de pajèsere ca honne a cche vidé c'a seconda uèrre mundiale. |
- 1º settèmmre 1939 – 8 másce 1945: Terze Reich (Germanie e Austrie[2])
- 1º settèmmre 1939: Pulonie
- 3 settèmmre 1939 – 8 másce 1945: Regne Aunìte e Australie
- 3 settèmmre 1939 – 8 másce 1945: Frange
- 10 settèmmre 1939 – 15 aguste 1945: Canada
- 17 settèmmre 1939 – 15 aguste 1945: Aunìone Sovieteche[3]
- 30 novèmmre 1939 – 4 settèmmre 1944: Finlandie[2]
- 9 abbrìle 1940 – 4 másce 1945: Danemarche e Norveggie
- 10 sciúgne 1940 – 2 másce 1945: Itaglie[4]
- 28 ottommre 1940 – 1945: Grecie
- 21 sciúgne 1941 – 1945: Ungherie[2]
- 7 decèmmre 1941 – 2 settèmmre 1945: Giappone[2] e Statère Aunìte
Evènde avenúte apprìme d'a uèrre
Pe approfondimende, 'ndruche 'a vôsce evènde avenúte apprìme d'a seconda uèrre mundiale ind'à Europe. |
Germanie
'U dure trattamènde avúte nnande 'a sconfitte ind'à prime uèrre mundiale 'mbase a quanne scacchiate da 'u Trattate de Versailles (Dolchstoßlegende), e le prubbleme economeche de nnande, addevendate cchiù grave nnande 'a crise mundiale d'u martedìe gnure, causarene 'nu profunne 'ngazzamènde ind'ô popule tedesche e favorirene 'u spannamènde de le idee nazzionalsocialiste de Adolf Hitler e d'u sue movimènde polìteche. Nnande 'na ascese polìteche veloce veloce, 'u movimènde nazziste pigghie 'u potere ind'à Germanie, pigghianne 'u condrolle totale d'ô State. 'A polìteche estere hitleriane addevende vije vije sembe cchiù aggressive: lassanne da 'na vanne le vingole 'mboste da 'u trattate de Versailles, ind'ô corse de picche anne avene rianemate l'esercite, 'u 7 marze 1936 fù remeletarezzate 'a vanne de confine c'a Frange ('a Renanie), 'u 12 marze 1938 fù spicciate l'annessione dell'Austrie (Anschluss), e c'a Comberenze de Monache, 'u 1º ottommre 1938, l'annessione d'a reggione de le Sudete (Cecoslovacchie) e, 'u 13 marze 1939, quèdde de Boemie e Moravie.
Picche apprìme de l'inizzie d'u comblitte, 'u 23 aguste 1939, 'a Germanie avève stipulate 'nu patte de non aggressione (Patte Molotov-Ribbentrop) cu ll'Aunìone Sovieteche, mendre represendave le pretese territoriale sove suse a 'na vanna d'a Pulonie ('u corridoje de Danziche). 'A Pulonie non ge ascolte quiste pretese e 'a Germanie, 'u 1º settèmmre 1939, 'a 'mbade cu 'na scuse, quidde ca avene chiamate 'ngidente de Gleiwitz.
Itaglie
Ind'à ll'Itaglie 'u 31 ottommre 1922 ère 'nghianate a 'u guverne Benito Mussolini. Cu quiste crestiàne ha ddà accumenzà 'na polìteche de spannamènde, e 'u 2 ottommre 1935 pigghie vije 'a cambagne d'Etiopie, accumenzate ccu ccrèje 'nu 'mbere coloniale. 'U 9 màsce 1936 avène proclamate le 'Mbere. 'U 7 abbrìle 1939 l'Itaglie 'mbade l'Albanie e doje sciùrne nnande ne ufficializze l'annessione. Pure ce 'a tensiona 'mbrà Itaglie e Germanie criatase a 'u momènde de l'annessione de ll'Austrie, ind'ô màsce 1939 Mussolini scacchie ccu stringe 'u "Patte d'acciaie" c'a Germanie, pe' dichiararse cchiù nnande, quanne accumenze 'u comblitte, no belligerande.
Giappone
L'Impero giapponese invase la Cina nel settembre del 1931, usando la messa in scena del sabotaggio ferroviario di Mukden come pretesto per l'invasione della Manciuria. Anche se il governo giapponese si oppose all'azione, l'esercito fu in grado di agire in maniera indipendente e instaurò un governo fantoccio, creando uno stato separato: il Manciukuò.
Spagne
La Spagna di Francisco Franco decise di adottare una linea di non belligeranza nei confronti della Germania. Dopo la sconfitta della Francia nel giugno 1940, la Spagna adottò una non-belligeranza favorevole alla Germania (offrendo per esempio l'utilizzo di basi navali alle navi tedesche) fino al ritorno alla completa neutralità nel 1943, quando le sorti della guerra apparvero decisamente sfavorevoli all'Asse. Franco inviò truppe della División Azul (o Divisione Blu, dal nome del colore del partito della Falange spagnola, i cui membri erano chiamati "camicie blu") per combattere sul fronte orientale contro l'Unione Sovietica. Successivamente truppe spagnole affiancarono quelle statunitensi nella liberazione delle Filippine dall'occupazione giapponese.
Note
- ↑ Hannah Arendt, 'A Banaletate d'u male, ed. Feltrinelli, 1964, pag. 182.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Putènze dell'Asse
- ↑ A l'inizzie 'n'uèrre condre 'a sule Pulonie, da 'u 30 novèmmre 1939 a 'u 13 marze 1940 'n'uèrre c'a Finlandie, da 'u 22 sciúgne 1941 'nzime a lle Alliate condre 'a Germanie e l'Itaglie, da ll'8 a 'u 15 aguste 1945 'n'uèrre condre 'u Giappone
- ↑ Putènze dell'Asse fine a ll'8 settèmmre 1943, paise conbelligerande cu lle Alliate da quèdde date
Bibbliografije
- AA. VV. – Germany and the Second World War, Volume VI: the global war, Oxford press, 1991.
- Bauer E. – Storia controversa della seconda guerra mondiale, 7 volumi, De Agostini, 1971.
- Beevor A. – Berlino 1945, Rizzoli, 2002.
- Beevor A. – Stalingrado, Rizzoli, 1998.
- Enzo Biagi, La seconda guerra mondiale, vol. I, Fabbri Editori, 1995, (ISBN no disponibbele).
- Bialer S. – I generali di Stalin, Rizzoli, 2003.
- Bocca G. – Storia d'Italia nella guerra fascista, Mondadori, 1996.
- Boffa G. – Storia dell'Unione Sovietica, parte II, Mondadori, 1979.
- Bullock A. – Hitler e Stalin, vite parallele, Garzanti, 2000.
- Carell P. – Operazione Barbarossa, Rizzoli, 1966.
- Carell P. – Terra bruciata, Rizzoli, 1966.
- Carell P. – Arrivano!, Rizzoli, 1960.
- Cartier R. – La seconda guerra mondiale, Mondadori, Milano 1995.
- Cervi M. – Storia della guerra di Grecia, Rizzoli 1986.
- Churchill W. – La seconda guerra mondiale, 6 volumi, Mondadori, Milano, 1948.
- Deakin F. W. – La brutale amicizia, Einaudi 1990.
- D'Este C. – 1943. Lo sbarco in Sicilia, Mondadori, 1988.
- DeFelice R. – Mussolini il Duce, Einaudi, 1981.
- DeFelice R. – Mussolini l'alleato, Eianudi, 1990.
- Deighton L. – La guerra lampo, Longanesi, 1979.
- Erickson J. – The road to Stalingrad, Cassel, 1975.
- Erickson J. – The road to Berlin, Cassel, 1983.
- Glantz D./House J. – When titans clashed, 1995.
- Hastings M. – Apocalisse tedesca, Mondadori, 2004.
- Hastings M. – Overlord, Mondadori, 1983.
- Peter Herde, Pearl Harbor, 1986ª ed., Milano, Rizzoli, ISBN 88-17-33379-4.
- Hillgruber A. – La distruzione dell'Europa, il Mulino, 1991.
- Hillgruber A. – La strategia militare di Hitler, Rizzoli, 1986.
- Hillgruber A. – Storia della seconda guerra mondiale, Laterza, Bari, 1989.
- Horne A. – Come si perde una battaglia, Mondadori, 1970.
- Irving D. – La guerra di Hitler, Edizioni Settimo Sigillo, 2001.
- Jacobsen H.A./Rohwer J. – Le battaglie decisive della Seconda guerra mondiale, Baldini & Castoldi, 1974.
- Keegan J. – Uomini e battaglie della Seconda guerra mondiale, Rizzoli, 1989.
- Kershaw I. – Hitler. Vol. 2: 1936-1945., Bompiani, 2001.
- Knox McG. – Alleati di Hitler, Garzanti, 2000.
- Liddell Hart B. – Storia militare della seconda guerra mondiale, Mondadori, Milano, 1995.
- Morris E. – La guerra inutile, Longanesi, 1993.
- Overy R. – Russia in guerra, il Saggiatore, 1998.
- Overy R. – La strada della vittoria, il Mulino, 2002.
- Léonce Peillard, La Battaglia dell'Atlantico, Mondadori, 1992, ISBN 88-04-35906-4.
- Read A./Fisher D. – La caduta di Berlino, Mondadori, 1995.
- Romersa L. -I segreti della seconda guerra mondiale, Mursia, ristampa 2011
- Rochat G. – Le guerre italiane 1935-1943, Einaudi, 2005.
- Ryan C. – Il giorno più lungo, Rizzoli, 1960.
- Ryan C. – Quell'ultimo ponte, Mondadori, 1974.
- Salisbury H. E. – I 900 giorni , il Saggiatore, 2001.
- Cesare Salmaggi - Alfredo Pallavisini, La seconda guerra mondiale, Mondadori, 1989, ISBN 88-04-39248-7.
- Scotoni G. – L'Armata Rossa e la disfatta italiana , Edizioni Panorama, 2007.
- Shirer W. – La caduta della Francia, Einaudi, 1971.
- Shirer W. – Storia del Terzo Reich, Einaudi, 1990.
- Carl Smith, Tora, tora, tora - Il giorno del disonore, 2009ª ed., Milano, RBA Italia.
- Thamer H. U. – Il Terzo Reich, il Mulino, 1993.
- Weinberg G. L. – Il mondo in armi, UTET, 2007.
- Werth A. – La Russia in guerra, Mondadori, 1968.
- Wilmot C. – La lotta per l'Europa, Mondadori, 1953.
- Ziemke E. – Stalingrad to Berlin: the german defeat in the east, 1971.
'Ndruche pure
De carattere generale
- Cronologgije d'a seconda uèrre mundiale
- Storie meletare de ll'Itaglie duranne 'a seconda uèrre mundiale
- Alliate d'a seconda uèrre mundiale
- Seconda uèrre mundiale 'n'Itaglie jndre numere
- Statisteche correlate ad 'a seconda uèrre mundiale
- Evoluzione 'nmappe d'a seconda uèrre mundiale
- Cangiaminde territoriale causate d'a seconda uèrre mundiale
- Espulsione de le tedesche nnande 'a seconda uèrre mundiale
- Tecnologgije e logisteche ind'à seconda uèrre mundiale
- Ause de le carre armate ind'à seconda uèrre mundiale
- Dudley Clarke
Elenghe
- Liste de pajèsere ca honne a cche vidé c'a seconda uèrre mundiale
- Liste de le muèrte d'a seconda uèrre mundiale pe' paise
- Liste de crestiáne associate ad 'a seconda uèrre mundiale
- Liste de arme comune d'a seconda uèrre mundiale
- Liste Velivole quagghiate da ll'Itaglie 1935-1945
Otre pruggette
- Uicchisorggende tène sulla Seconde uèrre mundiàle
- Uicchimedie Commons tène files multimediale sulla Seconde uèrre mundiàle
Collegaminde fore a Uicchipèdie
- Riassunde pe' immaggene d'a seconna uèrre mundiale
- 'Ngeclopedije Treccani
- Cronologgije de le battagghie d'a seconna uèrre mundiale
Template:Link VdQ Template:Link VdQ Template:Link VdQ Template:Link VdQ Template:Link VdQ Template:Link VdQ Template:Link VdQ
Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ Template:Link AdQ