Toruń

Da Uicchipèdie, 'a 'ngeclopedije lìbbere.
Toruń
Panorame de Toruń
Toruń - Stemma Toruń - Bandiera
Nome oregenale: Toruń
State: bandiera Pulonie
Riggione: Cuiavia-Pomerania
Coordinate:

53°02′N 18°37′E / 53.033333°N 18.616667°E53.033333; 18.616667

Grannenèzze: 115,72 km²
Autezze: 30-50 m s.l.m.
Populazzione: 203.158 ab. (2014)


Denzetà: 1790 ab./km²
Pref. tel: (+48) +56
CAP: 87-100 - 87-120
Targhe: CT
Sinneco: Michał Zaleski
Site istituzionale

Toruń (IPA: [ˈtɔruɲ], jndr'à 'u tedesche Thorn, in tagliane Turonia) éte 'nu comune pulacche de 203.158 crestiáne. e jèm 'nzieme a Bydgoszcz, capeluèche d'u Voivodate d'a Cuiavia-Pomerania jndr'à Pulonie.

Se iacchie sus a le rive d'a Vistola, 'a cetata nove sus a sinistre e 'a vecchie sus a destre, cchiù o mene 210 km a nordovest de Varsavia. 'A cetate jè sede de industrie chimiche e jè 'n'imbortande node ferroviarie cu 'na stazione de smistamende.

Toruń ha state capitale, da 'u 1975 a 'u 1998 d'u Voivofate de Torun, sostituite jndr'à 'u 1999 da 'u Voivodate d'a Cuiavia-Pomerania, d'u quale 'a cetate ha rumaste capitale ('nzieme cu Bydgoszcz).

Turisme[cangecange 'a sorgende]

Famose jè soprattutte 'a medievale cetata vecchie, ca face parte d'u patrimonie culturale de l'UNESCO. Disposte praticamende sus 'a rive d'a Vistola, jè assaije ben conservate e in continue restaure; osce a die jè quase totte 'n'isole pedonale. 'Na piacevole passeggiate lunghe 'u jume se snode pe diverse chilometre.

Mete obbligatorie jè 'a case de Copernico, nate a Toruń jndr'à 'u 1473 (none jndr'à sta case però). Osce a die jè addibite amusèe, de moderate inderesse storeche.

Assaije inderessande jè 'a Cattedrale (dedicate a San Giuanne Battiste e San Giuanne Evangeliste), addò 'a costruziona soje, accumenzate jndr'à 'u 1250, spicciò jndr'à le strutture prengepàle atturne a 'u 1500; 'u presbiterie tène certe affresche d'u XVI sechele. Copernico avenìe battezzatte aqquà e, jndr'à 'na cappelle se vole cu arrecorde.

Curiose 'a torre pendende, jndr'à le mure d'a cetata vecchie. Costruite atturne a 'u XV e 'u XVI sechele, ave 'na marcate pendenze nnande, probbabbilmende dovute a subsidienze date 'a vicinanze a 'u jume. Le pavimende, comungue, sonde orizzondale, forse grazie a 'a recende restrutturazione in caffetterie.

'U municipie, ca se iacchie nnande 'a Chiazze d'u vecchie mercate (Rynek Staromiejski), resale a 'a fine d'u XIV sechele (1399), pò ha state sopralzate. Ospite 'u m,usèe reggionale e 'a torre jè vesitabbile.

Sciugrafije[cangecange 'a sorgende]

Etimologgie[cangecange 'a sorgende]

 Bbene prutette da l'UNESCO
Toruń
TipeArchitettoneche
CriterioC (ii)(iv)
PericheleNisciuna indicazione
Ricanusciute da 'u1997
Schede UNESCO
Toruń: chiazze d'u mercate
Nicolò Copernico

Le prime documinde reportane 'u nome d'a cetate cumme Thorun (1226, 1466), Turon, Turun, Toron, Thoron, e Thorn.

A 'u tiembe quanne Toruń devendò 'na cetate reale, suggette a 'u Re de Pulonie, documinde e monete ca purtavane le iscriziune jndr'à 'u latine reportane normalmende 'u nome Thorun, Thorunium, civitas Thorunensis,o civitas Torunensis, e cchiù tarde jndr'à 'u XV sehcele, 'u nome ca se ause osce a die jndr'à 'u pulacche Toruń.

'U termine pò avè diverse significate etimologgeche, a seconde ca 'u termine origgenale ha state germanizzate o pulonizzate.

Tedesche[cangecange 'a sorgende]

  • Pò essere ca derive da 'a parole tedesche Tor (andicamende scritte Thor), ca significhesce "cangelle" - nome raffigurate jndr'à 'u stemme d'a cetate;
  • Pò essere ca derive da 'u castelle de Toron jndr'à 'u Regne de Gerusalemme jndr'à 'u quale le cavaglire servirene duranne le crociate;
  • Pò essere ca derive da 'u die germaniche Thor

Pulacche[cangecange 'a sorgende]

  • Pò essere ca derive da 'a parole pulacche tor, ca significhesce "percorse (d'u jume Vistola)". Toruń pò allore vulere dicere "paese d'u percorse";
  • Pò essere ca ave origgene da Tarnów, derivate da 'a parole pulacche tarnina, 'na specie de chiande d'u jume. Stonne assaije cetate jndr'à Pulonie cu 'na derivazione simile;
  • Pò essere ca derive da 'a parole pulacche "Ruń", cxa significhesce "appoggiarse", chiamate accussì pa torre "appuggiate" a 'u mure ca cerconne 'a cetata vecchie.

Otre[cangecange 'a sorgende]

  • Quacchedune, cumme Jan Miodek, dichiare ca "Toruń" non ge ave nisciune significate etimologgeche;
  • Pò essere ca derive da 'u nome probbie Toron e putesse significà "'u paese de Toron".

Personalità legate a Toruń[cangecange 'a sorgende]

Gemellagge[cangecange 'a sorgende]

'Ndruche pure[cangecange 'a sorgende]

Otre pruggette[cangecange 'a sorgende]

Collegaminde fore a Uicchipèdie[cangecange 'a sorgende]