Alpe

Da Uicchipèdie, 'a 'ngeclopedije lìbbere.
Disambiguazzione – Ce ste cirche otre segnefecate d'u termine, 'ndruche Alpe (disambigue).
Alpe
Alpe
Alpe
Le Alpe d'ô spazie, másce 2002
Continende Europe
Pajèsere bandiera Austrie
bandiera Frange
Germanie Germanie
Itaglie Itaglie
Liechtenstein Liechtenstein
Monache Monache
bandiera Slovenie
bandiera Svizzere
bandiera Ungherie
Cime cchiù ìerte Monde Vianghe (4810,90 m s.l.m)
Longhezze 1200 km
Larijezze da 100 a 400 km
Grannèzze 190 000 km2
Etate d'a catene Oligocene
Tipe de chianghe Chianghe metamorfeche, Chianghe sedimendarije

Le Alpe (da 'u plurale latine Alpes, ca pòte segnefecà "chianghe", "colline", "mundagne", "vianghe") sonde 'a catene monduose cchiù 'mbortande d'Europe. Se chiamane jndr'ô tagliáne Alpi, jndr'ô frangese Alpes, jndr'ô occitane Aups/Alps, jndr'ô tedesche Alpen, jndr'ô romance Alps, jndr'ô slovene Alpe. Sesto Pompeo Festo jndr'ô suve Prime Lìbbre atteste ca 'u nome avène da ALBUS (vianghe) ca le Sabine pronungiavane Alpus e innecave 'u culure sembe vianghe d'a catene cchijène cchijène de neve pure jndr'â staggione estive.

Pe' convenzione le Alpe accumenzane a ovest d'u Colle de Cadibone pure ce p'a realtate da quaccheddune 'u confine sceologgeche jè sckaffate 'nzeccate a Genova e jè costituite da 'u Gruppe de Voltri (longhe 'na discondinuitate tettoneche nnumenàte linee Sestri-Voltagge) e spicciane a ovest d'a cetate de Vienne, spannendose pe' 'na distanze de cirche 1.300 km a forme de arche 'mbrà l'Itaglie settendrionale, 'a Frange sud-oriendale, 'a Svizzere, 'u Liechtenstein, l'Austrie, 'u sud d'a Germanie, 'a Slovenie e l'Ungherie occidendale[1]. 'Mbrà Verona e Monache de Bavière arrevane ad 'a larijezze masseme.

'A cime cchiù ìerte jè costituite da 'u Monde Vianghe ca cu le suve 4.810 m jè conziderate pure 'u tètte d'Europe; nnande stonne 'u Monde Rose (4.634 m), 'u Dom (4.545 m), 'u Weisshorn (4.505 m) e 'u Cervine (4.476 m). Otre vette 'mbortande sonde 'u Gran Paradise (4.061 m), 'u Bernina (4.049 m), l'Ortles (3.902 m) ed 'u Monviso (3.842 m).

Le Alpe sonde javetate da cchiù o mène 16 miglione de crestiáne.

Note[cangecange 'a sorgende]

  1. Le Monde Sopron e le Monde Kőszeg chiamate Alpokalja

Bibbliografije[cangecange 'a sorgende]

'Ndruche pure[cangecange 'a sorgende]

Otre pruggette[cangecange 'a sorgende]

Collegaminde fore a Uicchipèdie[cangecange 'a sorgende]